Symbole rzymskie, po dziś obecne w kulturze europejskiej, pochodzą z czasów starożytnego Rzymu. Cywilizacja ta obejmuje okres od założenia miasta Rzym w VIII wieku p.n.e. do upadku Zachodniego Cesarstwa Rzymskiego w V wieku n.e.
Przedstawione tu symbole rzymskie odnoszą się do wierzeń i sposobów organizacji cywilizacji rzymskiej. Niektóre z tych symboli były również ważnymi symbolami w obrębie cywilizacji greckiej. Wynika to z ważnego wpływu, jaki cywilizacja grecka wywarła na Rzymian w momencie zetknięcia się tych dwóch kultur.
Bardzo wyraźnym przykładem tego wpływu jest rozwój alfabetu łacińskiego, używanego przez starożytnych Rzymian. Wyewoluował on z alfabetu etruskiego, który z kolei był wariantem stworzonym z alfabetu greckiego. Alfabet łaciński do dziś jest najczęściej używanym alfabetem na świecie.
Spis treści
Liczby Rzymskie
Liczby rzymskie to zestaw symboli używanych w rzymskim systemie numeracji, który był najbardziej rozpowszechnionym systemem numeracji w Europie aż do późnego średniowiecza. Następnie został on zastąpiony przez liczby arabskie, choć w niektórych dziedzinach używa się go po dzień dzisiejszy.
Zgodnie z tym systemem liczby zapisuje się za pomocą siedmiu liter alfabetu łacińskiego. I tak:
- I – 1
- V – 5
- X – 10
- L – 50
- C – 100
- D – 500
- M – 1000
Łącząc te symbole i wykorzystując ustalone zasady dodawania i odejmowania, można przedstawić dowolną liczbę znajdującą się w zakresie reprezentowanych wartości liczbowych.
Wieniec Laurowy
Wieniec laurowy, nazywany także triumfalnym, to uformowana z gałązek laurowych korona, zwyczajowo wręczana zwycięzcom sportowym, wojownikom w starożytnej Grecji i Rzymie. Znaczenie wieńca laurowego jest dość jednoznaczne, to symbolem zwycięstwa.
Same pochodzenie symboliki wieńca upatruje się w starożytnej Grecji i kojarzone jest ze zwyczajem wręczania zwycięzcom igrzysk olimpijskich kotinos, czyli koron wykonanych z drzewa oliwnego. Obdarowywani kotinos byli również poeci. Stąd osoby wygrywające konkursy czy turnieje nazywane były, i po dziś dzień są, laureatami.
Ze znaczeniem wieńca laurowego związany jest także Apollo, grecki bóg sztuki, poezji i łucznictwa. Zadrwił on kiedyś z łuczniczych umiejętności Erosa, boga miłości. Urażony Eros postanowił dopiec Apollowi. W akcie zemsty przygotował dwie strzały – jedną ze złota, drugą z ołowiu. Złotą strzałą postrzelił Apolla, rozbudzając w nim gorącą miłość do Dafne, nimfy rzecznej. Natomiast ołowianą przeznaczył dla Dafne, tym samym ugodzona strzałą nimfa znienawidziła Apolla. Będąc zmęczona uciążliwymi względami swojego zalotnika, Dafne poprosiła o pomoc ojca. Ten przemienił ją w drzewo laurowe.
Apollo poprzysiągł uczcić swoją ukochaną, używając całej swojej mocy wiecznej młodości i uczynił drzewo laurowe wiecznie zielonym. Następnie z gałązek stworzył wieniec i sprawił, że stał się symbolem największej nagrody dla siebie i innych poetów i muzyków.
W Starożytnym Rzymie wieniec laurowy stał się również symbolem zwycięstw militarnych. Koronowano nim zwycięskich generałów podczas triumfalnych hołdów. Złotej korony, imitującej gałązki laurowe, używał sam Juliusz Cezar.
Jako symbol zwycięstwa, wieniec laurowy przetrwał próbę czasu i po dziś dzień niektóre uczelnie na świecie praktykują zwyczaj ich noszenia przez swoich absolwentów.
Aquila – Orzeł Rzymski
Orzeł (łac. aquila) w starożytnym Rzymie był symbolem majestatu, odwagi i duchowego natchnienia. Postrzegany jako władca powietrza, wcielenie siły i szybkości. Atrybut boga Jowisza (Zeusa w Grecji), władców i wojowników.
Symbol o ogromnym znaczeniu militarnym. Używany jako sztandar legionów, często umieszczany na drzewcach. Symbol orła dla Rzymian był na tyle ważny, że legioniści byli gotowi poświęcić swoje życie, aby zapobiec jego utracie w czasie bitew.
Symbolika orła przetrwała czasy Imperium Rzymskiego i na przestrzeni stuleci inspirowała godła wielu krajów świata.
SPQR
SPQR to łaciński akronim oznaczający Senatus Populus Que Romanus, czyli “Senat i Lud Rzymski”. Ten akronim nawiązuje do rządu starożytnej Republiki Rzymskiej i do dnia dzisiejszego wpisany jest w oficjalny herb Rzymu.
Pojawiał się także na pomnikach, dokumentach, monetach, czy sztandarach legionów rzymskich.
Dokładne pochodzenie tego akronimu nie jest znane, ale udokumentowano, że zaczął on być używany w ostatnich dniach Republiki Rzymskiej około 80 roku p.n.e. Ostatnim cesarzem, który użył tego akronimu, był Konstantyn I, który był pierwszym chrześcijańskim cesarzem i rządził do 337 r. n.e.
Laska Eskulapa
Laska Eskulapa (przez Greków nazywana laską Asklepiosa) to symbol cywilizacji rzymskiej i greckiej, związany z lecznictwem i medycyną. Według mitologii bóg Eskulapa, posiadał laskę, która miała wyjątkowe właściwości – leczyła wszystkie choroby.
Wzdłuż tej laski wił się wąż. W wielu kulturach wąż był postrzegany jako ten, który posiadł zdolność wskrzeszania zmarłych. Choć niektórzy upatrują się w nim symbolu odmłodzenia, co wiąże się z zrzucaniem skóry przez te gady.
Dość często, laska Eskulapa bywa mylona z kaduceuszem Hermesa. Jednak kaduceusz ma dwa splecione węże i parę skrzydeł w górnej części. Odmienne jest także jego znaczenie – związane jest ono z handlem.
