Symbole celtyckie

Symbole celtyckie związane są z politeistycznymi wierzeniami Celtów, ludów żyjących w epoce żelaza na terenach Europy. 

Ludy te posługiwały się różnymi wariantami języka celtyckiego. Jednak ściśle utrzymywane relacje z Cesarstwem Rzymskim, pomiędzy niektórymi z tych grup, przyczyniły się ostatecznie do porzucenia oryginalnego języka celtyckiego i nawrócenie się na chrześcijaństwo.

Znacząca część mitologii celtyckiej powstała w czasach prehistorycznych, na długo przed wynalezieniem pisma. Jednak, dzięki późniejszym zapisom autorów greckich i rzymskich, wiedza o wierzeniach i tradycjach celtyckich przetrwała do naszych czasów. 

Te zapisy, wraz ze znaleziskami archeologicznymi, a także spuścizną kultury celtyckiej, którą dziś możemy odnaleźć wciąż żywą na Wyspach Brytyjskich, pozwoliły na częściową rekonstrukcję wierzeń i ustalenie znaczenia zamkniętego w symbolach celtyckich.

Drzewo Życia

Drzewo Życia, pierwotnie znane jako Crann Bethadh, było fundamentalnym elementem w mitologii celtyckiej. Reprezentowało harmonię pomiędzy siłami natury, było symbolem siły i mądrości.

Drzewa – źródło życia: dawało owoce i schronienie. Natomiast pory roku, wraz z którymi drzewa się zmieniały były odniesieniem do cykli, jakie towarzyszą życiu. 

Wiele z celtyckich legend wskazuje na drzewo jako łącznika między światem żywych a światem przodków, będące jednocześnie bramą do innego świata. Dla tego Drzewo Życia odzwierciedla połączenie trzech wymiarów świata: 

• Świat podziemny poprzez swoje korzenie, który zagłębiał się do najbardziej niegościnnych głębi ziemi, aż do świata umarłych.
• Powierzchnia ziemi, reprezentowana przez pień współistniejący w świecie wraz z ludźmi.
• Niebo, przestrzeń boska i duchowa, reprezentowana przez gałęzie i liście, będące jednocześnie drogą do firmamentu i boskości.

Jednak drzewa, nie tylko oddawały istotę życia. Nieskończona mądrość natury, w którą wierzyli Celci, za pomocą drzew, pozwalała druidom przewidywać przyszłość. Drzewa, które przed czasem zrzucały liście mówiły o szybszym nadejściu zimy…

Ponadto, druidzi wierzyli, że każdy człowiek nosi w sobie drzewo, które pozwalało rozwijać im wiedzę.

Krzyż Celtycki

Krzyż celtycki jest jednym z najbardziej znanych symboli celtyckich i tym o najważniejszym znaczeniu religijnym.

Ze względu na swoje podobieństwo do krzyża chrześcijańskiego z łatwością został zaadoptowany przez wyznawców tej religii w okresie chrystianizacji ludów celtyckich, ale jego historia ma swój początek na długo przed powstaniem chrześcijaństwa.

Jedna z teorii zakłada, że krzyż celtycki opiera się na jednym z najstarszych symboli solarnych ludów indoeuropejskich – krzyżu słonecznym. To właśnie ten symbol miał nadać ochronnych właściwości krzyżowi celtyckiemu przed ciemnymi mocami.

Jego cztery ramiona interpretowane były jako symbol czterech żywiołów: powietrza, ziemi, wody i ognia lub jako cztery strony świata: północ, południe, wschód, zachód.

Ta symbolika łączyła krzyż z tym czym było Drzewo Życia dla Celtów. Odnosiła się do energii czterech żywiołów, połączonych za pomocą koła, które działało niczym pomost pomiędzy energiami boskimi i ludzkimi.

Tak silna symbolika nadała krzyżowi celtyckiemu właściwości odpędzające złe moce, połączenia ze wszechświatem, a także dostępu do energii i wiedzy.

Triquetra

Symbol triquetra, znany również jako triquatra, jest symbolem celtyckim, który tworzą trzy łuki w kształcie trójkąta. Czasami wpisana jest w okrąg, co ma symbolizować nieskończoność i wieczność.

Słowo triquetra pochodzi od łacińskiego triquetrus, oznaczającego trzy kąty, lub po prostu trójkąt.

Dla Celtów był to znak pojednania z naturą. Symbolizujący życie, śmierć i odrodzenie/ reinkarnację.

Jednak, na przestrzeni wieków, triquetra nabierała coraz to pełniejszych znaczeń. Symbolizowała potrójny wymiar równości, wieczności i niepodzielności. Była wyrazem celtyckiej filozofii, w której każda całość składała się z trzech poziomów: fizycznego, umysłowego i duchowego. 

Wraz z pojawieniem się chrześcijaństwa zaczęto wpisywać w ten znak symbol najświętszej trójcy: ojca, syna i ducha świętego

Ze względu na swój trzyczęściowy charakter, symbol ten ma pewien związek z koniczyną św. Patryka, która również reprezentuje najświętszą trójcę.

Triskelion

Triskelion, znany również jako trykwetr lub triskele, to celtycki symbol, na który składają się trzy spirale połączone w trójkątny układ.

Nie jest znana nazwa jaką określały ten symbol ludy celtyckie. Współczesna nazwa została wprowadzona przez greckich autorów  i oznacza tyle co trójnóg. 

W tradycji celtyckiej, trzy była liczbą świętą, reprezentującą doskonałość, boskość i równowagę pomiędzy siłami wszechświata. Natomiast okręgi reprezentują jedność, cykliczność i nieskończoność, gdzie wszystko zaczyna się wciąż na nowo. Ten sam punkt jest zarówno początkiem jak i końcem.

Triskelion był magicznym symbolem przedstawiającym doskonałość równowagi pomiędzy początkiem i końcem; pomiędzy ciałem, umysłem i duchem; między przeszłością, teraźniejszością i przyszłością. Stąd każda ze spirali miała swoją symbolikę:

• Pierwsza ze spirali reprezentowała doznania i zmysły, granice i możliwości własnego ciała. 
• Druga, świadomość i rozum, sposób, w jaki idee i myśli przedostają się do głębi umysłu. 
• Trzecia, związana była z duchowym aspektem, z rozwojem duszy na jej żmudnej drodze do zdobycia wiedzy o nieznanym świecie duchów i bogów.

Dla druidów był to jeden z najpotężniejszych symboli. Przedstawiał siłę, mądrość lub miłość, trójcę boskiej energii. Jako całość symbolizował wieczną ewolucję poprzez wiedzę.

Byk Celtycki

Byk reprezentował siłę fizyczną, wytrzymałość i władzę. Celci postrzegali go jako symbol męskości, dlatego oznaczał płodność i siłę prokreacji, co było równoznaczne z przedłużeniem życia. Byk, jako zwierzę gospodarskie, był również symbolem luksusu i bogactwa.

Szczególnie związany z rytuałami celtyckich druidów. Druidzi kojarzyli byka z energią słoneczną, a krowę z energią ziemską

Gwiazda Celtycka

Gwiazda Celtycka, nazywana również celtyckim symbolem pięciokrotności, to znak, na który składa się pięć nachodzących na siebie okręgów. 

Znak ten nawiązuje do jedności i równowagi pomiędzy czterema żywiołami: wodą, ogniem, ziemią i powietrzem, które spaja centralny okrąg, będący odniesieniem do wszechświata, dającego początek życiu.

Węzeł Celtycki

Węzły celtyckie są rodzajem dekoracyjnych splotów stosowanych powszechnie w sztuce celtyckiej. Współcześnie, możemy je również odnaleźć w chrześcijańskich manuskryptach czy budowlach. 

Węzły celtyckie wyróżniają dwa elementy. Po pierwsze, są one reprezentowane przez sploty zamknięte, w formie warkocza. Oznacza to, że różne fragmenty wstęgi przeplatają się, przechodząc czasem nad, a czasem pod. Po drugie, węzły celtyckie nie mają początku i końca, będąc tym samym nieskończone. Wstęga zamyka się sama w sobie.

Trudno nadać węzłom celtyckim konkretne znaczenie, ich różnorodność pełni przeważnie funkcję ozdobną. Jest całkiem możliwe, że w przeszłości, niektóre z nich miały nadaną konkretną symbolikę, ale z braku pisemnych przekazów dotyczących kultury celtyckiej, współcześnie takie wzmianki są nieznane.

Należy również wziąć pod uwagę, że wraz z chrystianizacją ludów celtyckich, oryginale znaczenie symboli zatracało się na rzecz nowej religii.

Nie są znane węzły celtyckie, które mogłyby reprezentować konkretne pojęcia, takie jak miłość, przyjaźń czy siła. Jednak, dość często, węzły odnoszą się do innych symboli celtyckich o wyraźniejszym znaczeniu. I tak, istnieją węzły w kształcie trójkąta, trisquela lub w kształcie zwierząt. W przypadku tych ostatnich, pozwala to na odniesienie motywu do charakteru konkretnych zwierząt.

Węzły celtyckie również często występują w kształcie koła. Dzięki temu można je powiązać z pojęciami takimi jak jedność. Co więcej, nieskończony charakter tych węzłów służył w czasach nowożytnych do odnoszenia ich również do wieczności.

Węzeł Czwartorzędowy

Jednym z częściej przewijających się motywów wśród symboli Celtów jest węzeł czwartorzędowy, nazywany również węzłem tarczowym. Na ogół ma on kwadratowy kształt wpisany w okrąg i podzielony jest na cztery części. Ten podział często interpretuje się, jako nawiązanie do czterech żywiołów, czterech stron świata lub czterech pór roku.

Według ówczesnych wierzeń, był to symbol ochronny. Układano go zarówno przy chorych, jak i umieszczano na tarczach bojowych.

Choć węzeł ten wywodzi się z czasów celtyckich, to inne kultury także wcielały go we własną symbolikę, np. Wikingowie.

Awen

Awen odnosi się do gaelickiego słowa, oznaczającego inspirację, oświecenie.

Symbol ten, wpisany w okrąg, składa się z trzech linii, biegnących, niczym linie świetlne, od 3 punktów. Nawiązują one, w zależności od interpretacji, do:

• ciała, umysłu, ducha;
• morza , ziemi, powietrza; 
• prawdy, mądrości i miłości.

Awen jest symbolem wykorzystywanym przez neodruidyzm, religię neopogańska, inspirowaną celtyckimi wierzeniami.